2022-03-31

Paasfeest – Oorsprong en betekenis

Het Paasfeest heeft Joodse wortels, evenals Goede Vrijdag. En beide hebben te maken met de zondeval van Adam en Eva, het eerste mensenpaar, en met de belofte van God dat Hij Zelf voor een oplossing van het zondeprobleem zou zorgen. Die geschiedenis staat beschreven in het eerste Bijbelboek, Genesis, hfst. 3.

Ongeveer 2000 jaar later riep God de veeboer Abram vanuit Ur, weg uit de goddeloosheid die daar heerste, om hem naar het land Kanaän te leiden. Met deze Abram sloot God een bloedverbond, waarbij Hij aan Abram beloofde dat alle volken op de aarde ooit via hem gezegend zouden worden. Daarbij werd Abram’s naam veranderd in Abraham (vader van vele volken). God bezegelde het bloedverbond met de belofte dat Hij Zelf garant zou staan voor de naleving ervan, zelfs als Abraham en zijn nageslacht in gebreke zouden blijven (Genesis 15). Abraham’s kleinzoon Jacob verhuisde uiteindelijk met zijn grote gezin vanuit Kanaän naar Egypte, waar zijn zoon Jozef, door zijn broers verkocht als slaaf, onderkoning was geworden. Jacob’s nageslacht werd daar gedurende 400 jaar als slaven uitgebuit en zelfs hun baby’s (de jongetjes) werden door de Egyptenaren in de Nijl gegooid als krokodillenvoer.
Uiteindelijk werd de Joodse Mozes, die als baby geadopteerd werd door de dochter van de farao, door God geroepen om zijn volk uit Egypte te leiden. Dat had heel wat voeten in de aarde, want de farao was niet van zins om zijn slaven te laten vertrekken, maar uiteindelijk boog hij toch voor de God van de Israëlieten en mochten ze gaan.
Ze kregen de opdracht om per gezin een lam te slachten en het lamsbloed op hun deurposten te smeren als teken dat ze de bevrijding aanvaardden die God hun aanbood. Er moest ongerezen brood (matzos) bij het vlees gegeten worden, en allen moesten haastig eten, gereed voor vertrek. In die nacht werden alle eerstgeboren zonen van de Egyptenaren door een oordeelsengel gedood. In ieder Egyptisch huis was rouw. Maar de engel sloeg elk huis over waar hij het lamsbloed aan de deurposten zag.
De volgende ochtend in alle vroegte gaf de farao aan Mozes toestemming om met het volk te vertrekken. Toen ze uiteindelijk bij de Sinaï arriveerden, sloot God een verbond met het volk en gaf Hij hun Zijn leefregels (zie Leviticus 23). Daarbij was ook het gebod om de bevrijding uit de slavernij jaarlijks te herdenken met een Pesachmaaltijd (Pascha / Pesach = overslaan, passeren). God stelde ook de andere feesten vast die Israël elk jaar zou moeten vieren.

Bij God gebeurt nooit iets ‘zomaar’. Alle geboden die God aan het volk Israël heeft gegeven, hebben een specifieke betekenis. Het naleven van de leefregels bevordert rust, hygiëne en gezondheid. De speciale feesten die God instelde (4 Voorjaarsfeesten: Pesach, Eerstelingen, Ongezuurd Brood en Wekenfeest, en 3 Najaarsfeesten: Bazuinenfeest, Grote Verzoendag en Loofhuttenfeest) verbeelden Gods totale verlossingsplan voor de hele mensheid. Dat plan wil God via Israël, dat Hij als priestervolk heeft aangesteld, verwezenlijken.

Ook Jezus vierde op de avond voor Zijn dood het voorgeschreven jaarlijkse Pascha (de Pesachmaaltijd) met Zijn discipelen. En deze keer voegde Hij daar een diepere betekenis aan toe. Want bij het drinken van de derde beker, dat is de beker van verlossing en dankzegging, zei Hij: “Doe dit om Mij te gedenken”. Maar Hij bedoelde dit niet alleen om ‘aan Hem terug te denken” of om ‘Zijn dood te gedenken’. Jezus heeft Zichzelf vaak vergeleken met een bruidegom, die volgens het Galilese bruiloftsritueel zijn aanstaande bruid loskocht van haar familie door een bruidsschat voor haar te betalen, en vervolgens samen met haar te eten en een beker wijn te drinken ter bezegeling van hun ‘ondertrouw’, waarna hij vertrok om voor hen beiden een bruidskamer gereed te maken in het huis van zijn vader. Jezus betaalde de allerhoogste prijs voor Zijn aanstaande Bruid: Hij kocht haar los van haar oude leven in slavernij van de zonde, door met Zijn eigen leven, Zijn bloed, als van een vlekkeloos lam, voor haar te betalen. Jezus gaf met Zijn gedenk-opdracht dus aan wat de extra dimensie van de maaltijd was. Door deze maaltijd te herhalen, Hem te gedenken, zou voor de Bruidsgemeente het verlangen naar Zijn terugkomst levend gehouden worden. En ook zou zij hierdoor beseffen hoe kostbaar zij in Zijn ogen was en is, omdat Hij met Zijn eigen leven en bloed haar losgekocht heeft. Dit zal haar helpen om zichzelf rein te bewaren totdat Hij terugkomt, en niet bewust terug te vallen in zonde.

Ten tweede toonde Hij hiermee ook aan dat Hij de Losser was. In het Bijbelboek Ruth kun je lezen over de geschiedenis van de Joodse Boaz, die als losser optrad voor zijn familielid Naomi. Deze Naomi had haar Moabitische (dus heidense) schoondochter Ruth meegebracht naar Israël, en degene die als losser voor Naomi zou optreden (dus haar bezittingen zou ‘loskopen’, terugkopen), zou ook met haar schoondochter trouwen en nakomelingen verwekken op naam van Naomi’s overleden zoon. Door middel van o.a. deze wet die God aan het volk Israël had gegeven, zorgde Hij voor gerechtigheid voor volksgenoten die in de problemen waren gekomen. En, by the way, deze Ruth werd hierdoor de overgrootmoeder van koning David, en daarmee zit ze in het geslachtsregister van Jezus.

En als derde vervulde Jezus, als zijnde Gods Zoon, het mensgeworden Woord van God, ook de belofte die God deed aan Adam en Eva, en later gedetailleerder aan Abraham, dat Hij Zelf voor de oplossing van het zondeprobleem zou zorgen, en met Zijn eigen bloed de schuld zou betalen van Abrahams nageslacht (en van alle geestelijke nazaten van Abraham, namelijk iedereen die in Jezus gelooft) en hen zou vrijkopen van de tirannie van de duivel, en loskopen uit de slavernij van de zonde.
Jezus werd gekruisigd op de dag dat de Pesach-lammeren in de Tempel geslacht moesten worden. Na elk lam verklaarde de priester: “Het is volbracht”. Maar midden op de dag, om 12.00 uur, werd het stikdonker en moest het slachten gestaakt worden. En om 15.00 uur, toen het weer licht werd, precies op het tijdstip waarop normaliter het speciale lam voor de natie geslacht zou worden, gaf Jezus Zijn geest over aan God en riep: “Het is volbracht!”. Daarmee gaf Jezus aan dat Hij Zelf het Lam was dat voor de natie(s) geslacht was.

Pesach werd (en wordt) door de Joden die in Jezus zijn gaan geloven, nog steeds gevierd, en vanaf toen met de toegevoegde betekenis van bevrijding uit de slavernij van de zonde. De latere christelijke kerk, die zich onder keizer Constantijn losmaakte van haar Joodse wortels, heeft Goede Vrijdag ingesteld als herdenking van Jezus’ offer aan het kruis. Meestal wordt daarbij ook het Avondmaal gevierd, maar het element van de ‘ondertrouw’, de belofte van Jezus als Bruidegom aan Zijn Bruidsgemeente (bestaande uit zowel Joodse als heidense gelovigen), dat Hij terugkomt om haar te halen en bij zich te nemen, wordt meestal niet benoemd.
Het gebeurt in veel kerken overigens steeds meer dat het Avondmaal wordt gevierd als symbool van ‘onderlinge verbinding’. Maar hiermee gaat de echte betekenis verloren.

Voor een volledig overzicht en stap-voor-stap-uitleg over de rituelen en ingrediënten van de  Pesachmaaltijd kun je het beste een Messiaanse Haggadah (liturgie / vertelling over Pesach, kost 4,95 p.st.) bestellen op www.shalomvoorisrael.nl. Het bedrijf is gevestigd in Veenendaal. Ook staat er een mooie uitleg in over de Hallel-psalmen (113 t/m 118) die gezongen worden tijdens de maaltijd.

Wat ligt er allemaal op de Sederschotel? Een paar elementen licht ik er hier uit:
> Een gekookt ei, dat deel uitgemaakt zou hebben van het traditionele feestoffer dat men meenam naar de Tempel in Jeruzalem, omdat niemand met lege handen voor de Heere mocht verschijnen (Deut. 16). Is daarvan wellicht de hedendaagse eierencultus afgeleid, zoals geelpluche kuikentjes, chocolade paaseitjes, het beschilderen van eieren en deze verstoppen in huis of tuin?

> Een kippen- of lamsbotje, ter herinnering aan het lam dat jaarlijks in de Tempel voor ieder gezin geofferd moest worden. Voor ons herinnert het natuurlijk ook aan het ultieme offer van Jezus, het Lam dat in de plaats is gekomen van het jaarlijkse offerlam.

> Drie matzes op elkaar in een speciale katoenen zak. Deze matzes symboliseren de drie aartsvaders: Abraham, Isaäc en Jacob. Maar ook de drie groepen Israëlieten (priesters, Levieten en ‘huis van Israël’). De middelste matze wordt gebroken, waarvan 1 helft gewikkeld in een doek, verstopt wordt, die na afloop van de maaltijd door aanwezige kinderen wordt opgezocht.
Voor ons kunnen de drie matzes ook Vader, Zoon en Heilige Geest symboliseren. De middelste, in een doek gewikkelde gebroken matze, kan dan het offer van Jezus, Zijn begrafenis en Zijn opstanding symboliseren.

Symboliek wordt vaak door mensen zelf ervaren en toegevoegd; de Bijbelse instructies zijn meestal rechttoe rechtaan en zonder toegevoegde verklaring.
Een mooi voorbeeld daarvan vind ik de roep van de voorganger op Paasmorgen, aan het begin van de Paasviering: “De Heer is waarlijk opgestaan!”. Hij bedoelt dan de opstanding van Jezus Christus, de Messias, de (Ver)losser, die in de vroege ochtend van het Eerstelingenfeest opstond uit de dood, en aan Maria van Magdala verscheen en haar de opdracht gaf om Zijn opstanding aan de discipelen te gaan melden.

Jezus komt spoedig fellowship